ODTÜ’lü Bilim İnsanlarından Uzay Keşfi

ODTÜ'de bir grup fizikçi tarafından, evrendeki en yoğun cisimlerden olan SXP 1062 isimli çift yıldız sistemindeki nötron yıldızının 18 dakika olan dönme periyodunda büyük bir kaymanın varlığı keşfedildi. Bilim dünyasında büyük heyecan yaratan ve literatüre giren bu keşif ile çift yıldızın hem periyodu hem de yıldız içindeki yoğun maddeye ilişkin şifreler ilk defa ODTÜ ekibi tarafından çözülmüş oldu. Dünya genelinde astronomi alanında araştırmalar yapan bilim insanları nötron yıldızlarına ilişkin yeni keşifler peşindeyken, daha önce bilim dünyasında bir sır olan nötron yıldızının merkezinden gelen bu kayma ODTÜ'lü akademisyenler tarafından ortaya çıkarıldı. ODTÜ Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Altan Baykal, yaptığı açıklamada durumu şöyle anlattı: "Yıldız ölmüş, içindeki yakıtını tüketmiş ama içinde yoğun bir madde kalmış durumda ve bu maddenin etkisiyle dönme periyodunda bir kayma meydana gelmiş. Depremlerden sonra da dünyanın periyodunda hafif kaymalar olduğu söylenir. Ama buradaki olayda deprem yok. Ancak yıldızdaki yoğun maddenin kabuğa baskı yaparak periyodunu değiştirmesi söz konusu." Yakıtları tükenen yüksek kütleli yıldızların büyük bir patlama yaptığını ve bu sırada yeni bir gök cisminin oluştuğunu anlatan Baykal, bu cismin; bir beyaz cüce, nötron yıldızı veya kara delik olabileceğini belirterek bu şekilde oluşan nötron yıldızlarının çok güçlü manyetik alanlarının bulunduğunu ifade etti. Gözlemsel olarak ilk defa 1968 yılında keşfedilen nötron yıldızlarının yaklaşık 10 kilometre çapında olduğunu ve bir kilometreden daha ince olan kabuklarının altında süperakışkan bir sıvının bulunduğunu dile getiren Baykal, ODTÜ'de X-ışını uyduları tarafından gözlenmiş arşiv verilerini kullanarak bir tür nötron yıldızı ile ilgili analizler yaptıklarını bildirdi. Bu çalışma, İngiltere'nin dünyaca ünlü Monthly Notices of Royal Astronomical Society dergisinde 6 Eylül'de yayımlandı ve son 25 yılda Royal Astronomical Society tarafından basın açıklamasıyla duyurulan ilk Türk ekibi çalışması oldu.